Uzbekistan już od dawna był na naszej podróżniczej liście marzeń. W końcu udało się je spełnić i tak oto pewnego pięknego słonecznego dnia zawitaliśmy w jednym z najstarszych i najpiękniejszych miast na świecie. Samarkanda absolutnie zachwyca! Przyciąga jak magnes, pobudza wyobraźnię, przywodzi na myśl baśnie z tysiąca i jednej nocy. Oczarowuje swoją niepowtarzalną atmosferą, olśniewa miłośników architektury i amatorów orientalnych klimatów.
To miasto o długiej i burzliwej historii, będące świadkiem wielu istotnych przemian na przestrzeni wieków. Samarkanda miała swoje wzloty i upadki – kilkukrotnie była stolicą, by następnie stracić na znaczeniu na rzecz Buchary czy Taszkentu. Podbijana, niszczona, a potem odbudowywana z gruzów. Lata jej świetności przypadły na czas rządów Timura i jego potomków. Za panowania tego mongolskiego przywódcy, a potem jego wnuka, Uług Bega, Samarkanda stała się kulturalnym i naukowym ośrodkiem. Była też jednym z przystanków na słynnym Jedwabnym Szlaku, który łączył wschodnią część Azji z Europą.
Dziś wzbudza zachwyt zabytkową zabudową, a ze względu na swój wyjątkowy charakter często określana jest nawet mianem perły Azji Środkowej. Jej piękno zostało docenione, a Samarkanda została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Miasto jest jednym z najchętniej odwiedzanych miejsc w Uzbekistanie, a uliczkami Samarkandy przechadzają się turyści z całego świata. Jej zwiedzanie to fascynująca podróż w czasie z lekką nutą orientu. Co warto zobaczyć w Samarkandzie? Gdzie warto się wybrać? Odkryjcie z nami najciekawsze miejsca i atrakcje w samym sercu Azji Środkowej!
Samarkanda. Ciekawe miejsca i atrakcje
Registan
Rozległy plac miejski otoczony trzema monumentalnymi medresami (muzułmańskimi szkołami wyższymi) to jeden z najbardziej charakterystycznych punktów nie tylko na mapie Samarkandy, ale i całego Uzbekistanu. Budowa Registanu rozpoczęła się jeszcze w XIV wieku, kiedy to zaczęto wznosić pierwszy obiekt: medresę wspomnianego już wcześniej Uług Bega. Wnuk Timura był niezwykle wykształconym człowiekiem, którego celem było dalsze szerzenie wiedzy wśród następnych pokoleń. W zbudowanej w zaledwie trzy lata medresie nauki przyrodnicze oraz ścisłe pobierało kilkudziesięciu studentów. W kolejnych stuleciach powstały jeszcze kolejne dwie medresy: Sher Dor oraz Tilya Kori.
Te trzy niezwykłe budynki zachwycają swoją imponującą architekturą, ornamentami i mieniącymi się w słońcu turkusowymi kopułami. A ich wnętrza olśniewają jeszcze bardziej! Złote dekoracje, stalaktytowe sklepienia i piękne zdobienia wywołują naprawdę niesamowite wrażenia. Zwróćcie uwagę, że przewijają się tutaj motywy głównie geometryczne czy kwiatowe – według zasad islamu niedozwolone jest bowiem przedstawianie ludzi i zwierząt. Co prawda fasadę medresy Sher-Dor zdobią dwa lwy, z wnętrza których promieniuje słońce – ma to symbolizować pogoń za wiedzą.
Z kolei w dawnych studenckich dormitoriach mieszczą się obecnie sklepiki z pamiątkami oraz lokalnymi wyrobami – tu zdecydowanie przyda się umiejętność negocjacji cen, a wybór upominków jest naprawdę szeroki. Jedwabne szale, tkaniny dekoracyjne, rękodzieło, ceramika – co tylko dusza zapragnie!
Registan to jedno z tych miejsc, których nie można przegapić, będąc w Uzbekistanie. Specjalnie z myślą o odwiedzających powstał nawet specjalny taras, z którego podziwiać można widok na cały plac wraz z tymi bajkowymi wręcz budynkami. Bilet wstępu do Registanu kosztuje 65 000 UZS, czyli 21 PLN od osoby. Pobierana jest dodatkowa opłata za możliwość fotografowania oraz nagrywania filmów na terenie zabytku, ale w trakcie zwiedzania nikt nie sprawdzał, czy taką opłatę uiściliśmy.
Mauzoleum Gur-i Mir
Oddalone o kilka minut spacerem mauzoleum Gur-i Mir jest miejscem spoczynku Timura i jego najbliższej rodziny: dwóch synów oraz dwóch wnuków. Kiedyś grobowiec był elementem większego kompleksu, w skład którego wchodziła także medresa oraz chanaka, ale po nich zostały jedynie pozostałości fundamentów.
Wnętrze mauzoleum, w którym zobaczyć można symboliczne sarkofagi rodziny Timura, urzeka bogatymi zdobieniami. Szczególne wrażenie zrobiły na nas misterne mozaiki na ścianach. Warto przyjrzeć im się z bliska! Przeplatają się tutaj głównie motywy kwiatowe, jak również inskrypcje z Koranu.
Architektura mauzoleum stała się inspiracją do stworzenia innych wspaniałych budowli: Tadż Mahal w Agrze czy mauzoleum Humajuna w Delhi. Bilet wstępu do Gur-i Mir, czyli w dosłownym tłumaczeniu, Grobowca Króla kosztuje 40 000 UZS, czyli 13 PLN od osoby.
Meczet Bibi Chanum
Samarkanda pod panowaniem Timurydów (na przełomie XIV i XV wieku) rozkwitała. Timur, założyciel dynastii, ustanowił miasto stolicą swojego nowego państwa, które rozciągało się od terenów Turcji aż do Indii. Po jednej ze swoich wypraw postanowił wybudować meczet na cześć swojej ukochanej żony, który miał się stać jednym z najbardziej okazałych w ówczesnym świecie islamu. Według legend duży udział przy projektowaniu i nadzorowaniu wnoszenia świątyni miała mieć jedna z żon Timura, Bibi Chanum. A w tle rozegrała się także miłosna historia z krnąbrnym architektem meczetu w roli głównej. Zapałał on miłością do Bibi Chanum i nie chciał dokończyć budowy, zanim nie otrzyma od niej pocałunku. W zmyślny i przebiegł sposób dopiął swego, ale według opowieści jego całus zostawił trwały ślad na twarzy Bibi Chanum. Timur, choć uszczęśliwiony ukończoną świątynią, nie darował tego aroganckiego czynu i architekt przypłacił głową za swój postępek.
Pomimo zastosowania nowoczesnych jak na tamte czasy technik, konstrukcja meczetu nie była zbyt stabilna. Choć rzeczywiście imponowała monumentalnymi rozmiarami, to już po kilku latach od zakończenia prac zaczęła się po prostu rozpadać. Zniszczenia dokonały też warunki pogodowe oraz trzęsienie ziemi. Z niegdyś największego meczetu pozostała jedynie ruina, a mieszkańcy Samarkandy wykorzystywali pozostałe materiały do rozbudowy własnych domostw. Dopiero w latach 70-tych XX wieku zdecydowano o odbudowie świątyni.
Dziś meczet Bibi Chanum z charakterystycznymi turkusowymi kopułami już z daleka przyciąga wzrok i zachwyca swoją architekturą. Dopiero stojąc przed imponujących rozmiarów portalem wejściowym, można w pełni poczuć jego okazałość. Nie wszystkie wnętrza udało się odrestaurować, ale te, które zostały poddane renowacji robią wrażenie. Na środku wewnętrznego dziedzińca zobaczyć można ogromny kamienny stojak, na którym leży święta księga muzułmanów, Koran. Bilet wstępu do meczetu Bibi Chanum kosztuje 40 000 UZS, czyli 13 PLN od osoby.
Naprzeciwko meczetu znajduje się mauzoleum Bibi Chanum – zbudowane w XIV wieku jest jedyną pozostałością po większym kompleksie, w skład którego wchodziła także medresa.
Meczet Hazrat Khizr
Wzniesiony na niewielkim wzgórzu w połowie XIX wieku meczet Hazrat Khizr przyciąga rzesze pielgrzymów. Przybywają tu przede wszystkim mieszkańcy, by zobaczyć grób jednej z najważniejszych osobistości w nowożytnej historii Uzbekistanu. To właśnie tutaj pochowany został Islom Karimov, pierwszy prezydent kraju po odzyskaniu niepodległości na początku lat 90-tych XX wieku. Jego rządy wzbudzają wiele kontrowersji, ale podróżując po Uzbekistanie nie sposób nie zauważyć licznych pomników i monumentów poświęconych temu władcy.
Warto tu zajrzeć, ponieważ z tarasu rozpościera się piękny widok na zabytkową część Samarkandy. Wstęp do meczetu Hazrat Khizr jest bezpłatny.
Szah-i Zinda
Kto by pomyślał, że to właśnie nekropolia może być jednym z najpiękniejszych miejsc w Samarkandzie? Na kompleks Shah-i-Zinda składa się kilkanaście baśniowych wręcz budynków, w których pochowani zostali arystokraci, krewni Timura, a według legend nawet sam kuzyn proroka Mahometa, który do miasta sprowadził islam.
Do Shah-i-Zinda prowadzi 40 stromych stopni, które symbolizują drogę pokuty i modlitwy. Według legendy, każdy odwiedzający nekropolię powinien policzyć schody, idąc na górę, a potem w dół. Jeśli liczba stopni się zgadza, osoba może zostać uznana za czystą od grzechu. Gdy już dotrzemy na szczyt, naszym oczom ukazuje się jeden z najbardziej magicznych widoków w Samarkandzie.
Nazywana często Aleją Mauzoleów zachwyca swoją architekturą i kunsztownymi zdobieniami. Wrażenie robią tutaj przede wszystkim misterne mozaiki i majoliki, pochodzące z XIV oraz XV wieku. Jednym z najpiękniejszych budynków jest niewątpliwie Turkan Ago, którego wnętrza po prostu oczarowują swoim bogactwem. Warto niespiesznym krokiem przemierzyć ten kompleks, zaglądając do kolejnych obiektów – te najstarsze pochodzą jeszcze z XI wieku!
Kompleks Shah-i-Zinda jest nie tylko atrakcją turystyczną, ale też ważnym miejscem dla muzułmanów, do którego przybywają pielgrzymi, więc warto pamiętać o stosownym ubiorze i zachowanie. Bilet wstępu do nekropolii kosztuje 40 000 UZS od osoby, czyli 13 PLN.
Obserwatorium astronomiczne
Po imponującym niegdyś średniowiecznym obserwatorium astronomicznym pozostał jedynie ogromny sekstant. Ten okazałych rozmiarów przyrząd astronomiczny służył kiedyś Uług Begowi do obserwacji gwiazd. Wnuk Timura, słynnego władcy Azji Środkowej, był wielkim pasjonatem nauk ścisłych, w szczególności matematyki oraz astronomii. To dzięki niemu w medresie w Samarkandzie ówcześni wybitni uczeni zaczęli wykładać właśnie te przedmioty. I to na jego polecenie na miejskim wzgórzu zbudowano jedno z największych w tamtych czasach obserwatoriów astronomicznych na świecie.
Niestety po śmierci Uług Bega zaczęło ono popadać w ruinę, aż ostatecznie zostało zasypane ziemią. Pozostałości po nim odkryto podczas prac archeologicznych niemal 500 lat później! Po dawnym kolosalnym i bogato zdobionym budynku niewiele się ostało – dziś zobaczymy tutaj jedynie ramiona ogromnego sekstantu. W niewielkim budynku położonego tuż obok muzeum prześledzić można historię rozwoju astronomii w Samarkandzie. Nie brakuje też polskich akcentów – wśród zbiorów zobaczyć można dzieło Heweliusza czy wspomnienie o Mikołaju Koperniku. Wejście do muzeum jest płatne i kosztuje 40 000 UZS od osoby, czyli 13 PLN.
Bazar Siyob
Tuż obok meczetu Bibi Chanum mieści się miejskie targowisko. Największy w mieście bazar Siyob przyciąga nie tylko turystów, również mieszkańców, którzy przychodzą tutaj na codzienne zakupy. Stragany aż uginają się od lokalnych przysmaków i wyrobów! Znajdziemy tu świeże warzywa i owoce, wypieki, słodkości, suszone owoce, ale też uzbecką ceramikę, zwiewne kreacje czy przedmioty codziennego użytku. Warto zajrzeć tutaj w poszukiwaniu tradycyjnych upominków lub by spróbować regionalnych specjałów. Jak to na targowisko w Azji Środkowej, trzeba się oczywiście targować!
Samarkanda nocą
Gdy słońce schowa się już za horyzontem, warto wybrać się na wieczorny spacer po mieście. O tej porze pięknie prezentuje się Registan, który mieni się różnymi kolorami i przyciąga nie mniej odwiedzających co w ciągu dnia. Wieczorem oświetlone jest także mauzoleum Gur-i Mir.
Samarkanda. Informacje praktyczne
Jak dotrzeć do Samarkandy?
Loty międzynarodowe do Samarkandy
Do Samarkandy można dolecieć liniami Wizz Air z Abu Zabi, Turkish Airlines ze Stambułu czy FlyDubai z Dubaju – do wszystkich tych miast z łatwością można dotrzeć z Polski. Wizz Air oferuje bezpośrednie loty z Katowic i Krakowa do Abu Zabi, LOT i Turkish Airlines z Warszawy i Krakowa do Stambułu, FlyDubai z Krakowa, Poznania i Warszawy oraz Emirates i LOT z Warszawy – do Dubaju.
Loty krajowe do Samarkandy
Uzbeckie linie lotnicze Uzbekistan Airways oraz SilkAvia oferują całkiem bogatą siatkę połączeń krajowych. Do Samarkandy dolecimy z Taszkentu w 50 minut, a ceny biletów w jedną stronę zaczynają się od 10,20 USD (41 PLN) przy podróży z bagażem podręcznym. Rezerwacji biletów dokonać można na stronie uzairways.uz.
Pociągiem do Samarkandy
Waszą podróż po Uzbekistanie zaczynacie w stolicy kraju? To świetnie, bo do Samarkandy dojedziemy z Taszkentu szybkim pociągiem Afrosiyob, a taka podróż trwa nieco ponad dwie godziny. Pasażerowie mogą kupić bilety na przejazd w jednej z trzech klas podróży: ekonomicznej, business oraz VIP. W trakcie jazdy kupić można drobne przekąski oraz napoje, a podróżni w klasie business oraz VIP w cenie otrzymują dodatkowy poczęstunek. Ceny biletów zaczynają się od 204 000 UZS (65 PLN).
Taniej i nieco dłużej dojedziemy z Taszkentu do Samarkandy pociągami Sharq. Oferują one mniejszy komfort podróży, która trwa ok. 3,5 godziny. Ceny biletów zaczynają się od 125 700 UZS (40 PLN).
Aby sprawdzić rozkład jazdy i ceny biletów, a także dokonać rezerwacji należy odwiedzić stronę internetową lub aplikację Uzrailwaytickets. Płatność za bilety możliwa jest za pomocą kart VISA lub MasterCard. Bilety na Afrosiyob pojawiają się w sprzedaży internetowej z ok. 45-dniowym wyprzedzeniem, ale cieszą się dużą popularnością, warto więc najszybciej je zarezerwować.
Jak poruszać się po Samarkandzie?
Większość najciekawszych atrakcji w Samarkandzie znajduje się dość blisko siebie, więc te odległości można pokonać na pieszo. Nieco oddalone jest natomiast Obserwatorium, do którego można dojechać za kilka tysięcy sumów taksówką. Tu niezmiennie polecamy korzystanie z aplikacji Yandex Go. Z przejazdów korzystaliśmy również, kiedy chcieliśmy odwiedzić lokalne restauracje, które znajdowały się poza ścisłym centrum turystycznym.
Gdzie nocować w Samarkandzie?
Wybór noclegów w Samarkandzie jest bardzo szeroki, więc z łatwością znajdziemy odpowiadający naszego podróżniczemu budżetowi. Nam zależało na kameralnym obiekcie położonym niedaleko Registanu, więc zdecydowaliśmy się na SeasonS Guest House. Ten rodzinnie prowadzony hotelik mieści się w labiryncie uliczek, zaledwie kilka minut spacerem od tej najsłynniejszych atrakcji Samarkandy. Dla gości przygotowano tutaj kilka pokoi, mogą oni również korzystać z ogólnie dostępnej kuchni oraz zrelaksować się na uroczym patio.
Codziennie rano serwowane jest śniadanie, a do wyboru mamy m.in. owsiankę, jajka sadzone, świeże pieczywo, owoce, warzywa, lokalne sery oraz wędliny oraz oczywiście herbatę i pyszną kawę po turecku. Sympatyczny właściciel był niezwykle pomocny i podpowiedział nam kilka kulinarnych punktów na mapie Samarkandy, które warto odwiedzić. W cenę noclegu mieliśmy wliczony również transport na stację kolejową.
Booking.comGdzie zjeść w Samarkandzie?
Kuchnia uzbecka pachnie aromatycznymi przyprawami, a na stołach króluje tu mięso (baranina oraz wołowina), pierożki, znakomity chleb non i oczywiście herbata. Narodowym daniem Uzbekistanu jest plov – potrawa z ryżem, warzywami i kawałkami mięsa. I to właśnie plov był pierwszym posiłkiem, jakiego spróbowaliśmy w Samarkandzie.
Co i gdzie warto zjeść w mieście? Polecamy sprawdzone miejscówki:
Axmadjon Lux Osh
Nasz pierwszy plov w Uzbekistanie! Trafiliśmy do Lux Osh z polecenia naszego gospodarza, akurat gdy kończyła się już pora obiadowa. Sympatyczna obsługa, choć zaskoczona naszą obecnością o tej nietypowej godzinie i brakiem znajomości języka rosyjskiego, była bardzo pomocna, więc udało nam się zamówić smaczne surówki, chlebek i ogromną miskę plov – ryż serwowany jest tutaj z baraniną, w towarzystwie żółtej marchewki oraz ciecierzycy. To bardzo sycące danie, które zaspokoi nawet największy głód! Cały obiad dla dwóch osób kosztował nas jedynie… 103 000 UZS, czyli 33 PLN.
Darvozai Safed
Na uzbecką kolację najczęściej jada się szaszłyki. Te przygotowywane są na grillu, tuż przed samą restauracją. Trudno przejść obojętnie obok tych aromatów! Do Darvozai Safed zazwyczaj zaglądają mieszkańcy, ale tym razem udało nam się złożyć zamówienie po angielsku. Na naszym stole wylądowały szaszłyki z warzywami, wołowiną i baraniną, do tego obowiązkowy chleb non oraz pyszne sałatki. Najeść można się tutaj naprawdę do syta!
Art Cafe Norgis
To jedna z restauracji znajdująca się przy popularnej turystycznej ścieżce między Registanem a meczetem Bibi Chanum, co widać już przy przeglądaniu samego menu – ceny są tutaj nieco wyższe w porównaniu do innych odwiedzonych przez nas lokali, ale dalej przystępne. Na szybki lunch zamówiliśmy pierogi manti z mięsnym nadzieniem, zupę lagman z wołowiną i makaronem oraz sałatką ze świeżymi pomidorami, ogórkiem, cebulą i kolendrą. To dobre miejsce na chwilę przerwy między zwiedzaniem.
Kokandskaya Somsa
Wieczorową porą do licznych uzbeckich restauracji wabi zapach grillowanego mięsa. Skuszeni aromatem przygotowywanych przed niepozornym lokalem potraw na grillu, na kolację wybraliśmy się do Kokandskaya Somsa. Zamówiliśmy tutaj sałatki ze świeżych warzyw, jak również kiszonki, samsy wypełnione po brzegiem mięsem, szaszłyki i oczywiście chleb non. Warto tu zajrzeć, gdyż można smacznie zjeść w dobrej cenie, a przy okazji poczuć autentyczny klimat.
Samarkanda. Mapa atrakcji
Marzy Ci się podróż do Uzbekistanu? Koniecznie przeczytaj więcej o tym fascynującym kraju!